Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Pleszewie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Pleszew, dnia 18 lutego 2025 r.

Sąd Rejonowy w Pleszewie I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Anna Zielińska

Protokolant: Aneta Biskup

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 stycznia 2025 r. w Pleszewie

sprawy z powództwa (...) Towarzystwo (...) spółki akcyjnej z siedzibą
w W.

przeciwko M. O.

o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  przyznaje adwokatowi A. T. wynagrodzenie za funkcję kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu M. O. w wysokości 1.771,20 zł (jeden tysiąc siedemset siedemdziesiąt jeden złotych 20/100).

Anna Zielińska

Sygn. akt: I C 577/24

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 14 grudnia 2022 r. w elektronicznym postępowaniu upominawczym powód (...) Towarzystwo (...) Spółka akcyjna z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego M. O. kwoty 12.336,29 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 10 sierpnia 2021 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 16 maja 2021 r. w N. pozwany kierując pojazdem marki P. (...) doprowadził do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzony został samochód marki B. (...). Pozwany kierował pojazdem bez wymaganych uprawnień oraz zbiegł z miejsca zdarzenia. Pojazd pozwanego był ubezpieczony w ramach ubezpieczenia OC u powoda. Powód znał swoją odpowiedzialność i przyznał poszkodowanemu odszkodowanie w wysokości 12.336,29 zł na podstawie sporządzonej kalkulacji naprawy. Obecnie dochodzi od pozwanego zwrotu odszkodowania na podstawie art. 43 pkt 3 i 4 ustawy z dnia 23 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Postanowieniem z dnia 22 lutego 2023 r. Sąd Rejonowy Lublin – Zachód z siedzibą w L. uchylił nakaz zapłaty z dnia 2 stycznia 2023 r. i umorzył postępowanie.

Następnie powód w dniu 22 maja 2023 r. wniósł pozew w trybie art. 505 ³⁷ kpc do Sądu Rejonowego w Pleszewie.

W odpowiedzi na pozew kurator dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego M. O. – adwokat A. T. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie wynagrodzenia. W uzasadnieniu wskazała, że powództwo nie zostało udowodnione.

Sąd ustalił następujące fakty:

W dniu 16 maja 2021 r. w N. pozwany M. O. kierując pojazdem marki P. (...) nr rej. (...) doprowadził do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzony został samochód marki B. (...). Pozwany kierował pojazdem bez wymaganych uprawnień oraz zbiegł z miejsca zdarzenia.

Pozwany jako posiadacz pojazdu P. (...) był ubezpieczony w (...) Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Powód przyznał poszkodowanemu odszkodowanie w wysokości 12.336,29 zł na podstawie sporządzonej kalkulacji naprawy. Pismem z dnia 10 października 2022 r. pełnomocnik powoda wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 13.626,92 zł w tym należność główna 12.336,29 zł i odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości 1.290,63 zł w terminie 7 dni.

(dowód: polisa k. 32-33, potwierdzenie transakcji k. 34)

Stan faktyczny w ustalonym powyżej zakresie nie był sporny.

Sąd zważył, co następuje:

Podstawę prawną powództwa stanowi, co pozostawało na gruncie niniejszej sprawy bezsporne, art. 43 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 854). Przepis ten ustanawia tzw. regres nietypowy (szczególny, niewłaściwy), będący zwrotnym roszczeniem ubezpieczyciela do strony stosunku ubezpieczeniowego, a więc do osoby, której odpowiedzialność jest objęta ubezpieczeniem, inaczej niż ma to miejsce w przypadku regresu przewidzianego w art. 828§1 kc, będącego zwrotnym roszczeniem ubezpieczyciela do osoby będącej poza stosunkiem ubezpieczenia, która wyrządziła szkodę ubezpieczonemu. Nietypowość tego regresu polega dodatkowo na tym, że roszczenie to wykracza podmiotowo poza strony umowy ubezpieczenia, gdyż przysługuje przeciwko "kierującemu pojazdem", którym nie musi być ubezpieczający się posiadacz. Regres nietypowy nie wynika z umowy ubezpieczenia, lecz jest roszczeniem w stosunku do niej autonomicznym, przyznanym ubezpieczycielowi na podstawie szczególnego przepisu prawa (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 20 lipca 2018 r., I ACa 100/18, LEX nr 2549914.).

Wskazywana regulacja kreuje więc niewynikające z umowy ubezpieczenia, lecz wprost z ustawy roszczenie regresowe, które nie jest roszczeniem deliktowym, mimo że niewątpliwie istnieje związek między roszczeniem z regresu nietypowego a czynem niedozwolonym. Spowodowanie wypadku stanowi tu przyczynę sprawczą określonego następstwa roszczeń. Następstwo to polega na tym, że poszkodowany ma prawo żądać naprawienia szkody wprost od ubezpieczyciela, a ten, po dokonaniu wypłaty świadczenia ubezpieczeniowego może wystąpić - w przypadkach ściśle określonych w ustawie - z roszczeniem przeciwko kierującemu pojazdem o zwrot wypłaconego świadczenia. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 września 2018 r., V ACa 381/18, LEX nr 2630538).

Rozmiar regresu nie może wykraczać poza wysokość szkody, ustalonej zgodnie z ogólnymi regułami. Nie można poprzestać na prostym przyjęciu, że kwoty wypłacone dobrowolnie przez powoda poszkodowanym (nawet w wyniku zawartej ugody) stanowią automatycznie o wysokości jego roszczenia regresowego względem pozwanego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30 sierpnia 2021 r., V ACa 112/21, LEX nr 3345550).

Ciężar dowodu co do wykazania zasadności dochodzenia od pozwanego zwrotu kwot, jakie powód wypłacił poszkodowanemu oraz ich wysokości nie obciąża pozwanego. To obowiązkiem powoda jest wykazać zgłoszone w pozwie żądanie zarówno do zasady, jak i wysokości.

Art. 232 kpc stanowi, że strony obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę. Przepis ten w zakresie, w jakim przewiduje obowiązek inicjatywy dowodowej stron odnosi się do przepisów ogólnych postępowania cywilnego, które nakładają na stronę ten właśnie obowiązek, czyli art. 3 i 6§2 kpc. Nawiązuje on też do przepisu prawa materialnego art. 6 kc. Zgodnie z powołanymi przepisami powód składając pozew powinien udowodnić fakty, które świadczą o zasadności powództwa.

Sąd Najwyższy wielokrotnie wyjaśniał, że artykuł 232 zd. 2 kpc stanowi wyjątek od zasady kontradyktoryjności, a dopuszczenie przez sąd dowodu z urzędu może nastąpić jedynie wtedy, gdy nie ma innej możliwości doprowadzenia do właściwego rozstrzygnięcia sprawy. Jest to prawo sądu, a nie obowiązek, stąd skorzystanie z tego uprawnienia uzależnione jest od oceny sytuacji procesowej danej sprawy (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2010 r., I CSK 199/09, z dnia 15 czerwca 2011 r. V CSK 373/10 z dnia 27 kwietnia 2012 r., V CSK 202/11, z dnia 7 marca 2013 r., II CSK 422/12, z dnia 11 grudnia 2014 r., IV CSK 1/14, OSNC 2015, nr 12, poz. 149, z dnia 19 stycznia 2017 r., II CSK195/16, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2017 r. V CSK 296/16).

Sąd nie może jednak wyręczać strony. Dla właściwej interpretacji art. 232 kpc konieczna jest analizy konstrukcji tego przepisu. Zdanie pierwsze mówi o obowiązku stron, który ma charakter bezwzględny. Dopiero w zdaniu drugim ustawodawca wprowadził możliwość działania po stronie Sądu. Czynności podejmowane przez Sąd z urzędu mogą zatem wyłącznie uzupełniać już podjęte czynności stron, ale nie mogą ich wyprzedzać. Jeżeli strona zaniecha inicjatywy dowodowej, to nie może liczyć na pomoc Sądu. Sąd w zasadzie nie powinien dopuszczać dowodów z urzędu, a jedynie w razie uzasadnionej potrzeby może udzielić stronie i uczestnikom postępowania występującym w sprawie bez adwokata, radcy prawnego rzecznika patentowego lub Rady Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa w trybie art. 5 kpc niezbędnych pouczeń co do czynności procesowych.

Skorzystanie przez Sąd z przyznanego mu w art. 232 zd. 2 kpc uprawnienia do dopuszczenia dowodu niewskazanego przez stronę co do zasady należy do jego dyskrecjonalnej władzy. Nie pozbawia jednak strony możliwości powołania się na to, że zaistniały w sprawie podstawy do podjęcia takiego działania, z tej racji, że sama została pozbawiona takiej możliwości, a ponadto przemawiał za nim charakter sprawy obejmujący również element interesu publicznego oraz dotyczący problemu szerszego grona osób i trudności w określeniu wysokości szkody (wyr. SN z 6.5.2010 r., II CSK 602/09, Legalis).

Należy jednak zdecydowanie podkreślić, że zd. 2 komentowanego przepisu powinno być stosowane w minimalnym stopniu. Działanie Sądu z urzędu może bowiem prowadzić do naruszenia prawa do bezstronnego sądu i odpowiadającego mu obowiązku przestrzegania zasady równego traktowania stron (art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP) (wyr. SN z 12.12.2000 r., V CKN 175/00, Legalis). Podobnie konstytucyjna zasada sprawiedliwości nie może być rozumiana w taki sposób, że sąd orzekający ma obowiązek podejmować określone czynności z urzędu, "wyręczając" niejako stronę (wyr. SN z 3.9.2003 r., II CKN 425/01, Legalis).

W konsekwencji jedynie w wyjątkowych wypadkach dopuszczenie dowodu z urzędu może zostać uznane za obowiązek, którego naruszenie jest uchybieniem procesowym (zob. wyr. SN z 14.12.2000 r., I CKN 661/00, Legalis). Należy jednocześnie zauważyć, że przewidziane w art. 232 zd. 2 kpc uprawnienie sądu do dopuszczenia określonego dowodu z urzędu pozostaje uprawnieniem procesowym w toku całego postępowania dowodowego (także w postępowaniu apelacyjnym) i nie może przekształcić się w procesowy obowiązek sądu (wyr. SN z 17.4.2008 r., I CSK 79/08, Legalis) (por. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz red. prof. dr hab. Andrzej Zieliński, dr hab. Kinga Flaga-Gieruszyńska, komentarz do art. 232 kpc źródło Legalis)

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania i wnioski Sąd uznał, że powód nie wykazał, że należy mu się od pozwanego kwota dochodzona pozwem albowiem nie przedstawił żadnych dowodów, które miałyby wykazać wysokość dochodzonego roszczenia. Mimo powoływania się na konkretne dokumenty do pozwu nie została dołączona ani kalkulacja naprawy, ani decyzja o przyznaniu odszkodowania, a także protokoły ustalenia wysokości szkody. Inną kwestią jest to, że pozwany podważył roszczenie w całości, zatem powód powinien zawnioskować o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność prawidłowości ustalenia wysokości odszkodowania.

Proces cywilny jest kontradyktoryjny co oznacza, że strony prowadzące spór mają obowiązek przedstawiania dowodów na poparcie swoich twierdzeń. Ciężar dowodu spoczywa zatem na stronach postępowania cywilnego i to strony, a nie sąd, pozostają dysponentem toczącego się postępowania; one więc ponoszą odpowiedzialność za jego wynik (wyr. SN z 7.5.2008 r., II PK 307/07, Legalis; wyr. SN z 7.10.1998 r., II UKN 244/98, OSNAPiUS 1999, Nr 20, poz. 662).

Powód miał świadomość zarzutów stawianych przez stronę pozwaną, które wprost odnosiły się do inicjatywy dowodowej, a mimo to nie udzielił odpowiedzi na te zarzuty i nie skorzystał z możliwości uczestniczenia w rozprawie.

Przy postępowaniu zmierzającym do ustalenia faktów sprawy należy uwzględnić ciężar dowodu. Zwrot ten jest używany w dwóch podstawowych znaczeniach: formalnym (procesowym) i matarialnoprawnym. W znaczeniu formalnym wskazuje on podmioty, które powinny przejawiać inicjatywę w zbieraniu dowodów i wykazywaniu twierdzeń. W znaczeniu materialnoprawnym określa on, kto ponosi ujemne konsekwencje tego, że istnienie doniosłego dla rozstrzygnięcia sprawy faktu nie zostało w toku postępowania sądowego udowodnione. Kwestię tę rozstrzyga art. 6 kc stanowiąc ,że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne.

Jeżeli więc ktoś powołuje się przed sądem na pewien fakt, z którym prawo wiąże jakieś korzystne dla niego konsekwencje prawne, a fakt ten nie zostanie przez niego udowodniony, wówczas przegrywa sprawę, czyli jego roszczenie nie zostaje uwzględnione.

Z opisanych wyżej względów powództwo należało oddalić i orzec jak w pkt. 1 wyroku.

W pkt. 2 wyroku kierując się przepisami Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. poz. 536) Sąd przyznał adwokat A. T. wynagrodzenie za sprawowaną funkcję w wysokości 1.771,20 zł. Dla porządku należy wyjaśnić, że wskazanie stawki minimalnej 360,00 zł zamiast 3.600,00 zł w treści odpowiedzi na pozew zostało uznane za oczywistą omyłkę, która nie powinna nieść negatywnych konsekwencji dla kuratora. Przy wps powyżej 10.000,00 zł stawką minimalną jako wyjściową dla obliczenia wysokości wynagrodzenia kuratora jest stawka 3.600,00 zł.

Anna Zielińska